Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)

Günümüzde en sık kullanılan ekollerden biri olan bilişsel davranışçı terapi, durumların duyguları, duyguların düşünceleri ve düşüncelerin de davranışları etkilediğini belirterek çalışma sağlamaktadır. Durumların tek tek ayrıştırılması, geçmişin çok az konuşularak (yalnızca travmatik duruma odaklanılarak), teknikler ile çalışma sağlanmasını içermektedir. Kendine özgü teknikleri olan, yapılandırılmış ekollerden bir tanesidir. Her seans planlıdır ve belirli bir çerçeve üzerinde ilerlemektedir.

Bilişsel davranışçı terapi A. Beck tarafından kurulmuş, tarihi 50 yıldan daha eskiye dayanan bir ekoldür. Zaman içerisinde çok fazla geliştirilmiş, üzerine çok fazla ekleme yapılmıştır. Bir rahatsızlıkla ilgili semptomlar söz konusu olduğunda, öncelikle o semptomlarla ilgili bilişler üzerine çalışma sağlanır. Daha sonra duruma göre davranışçı ödevler ile kişinin farklı şekilde de yaşayabileceği bilinci oluşmaktadır. Ortalama 8-24 seans arasında ilerleyen, ancak duruma göre uzayabilen bir süreci içermektedir.

Bilişsel davranışçı terapilerde kullanılan teknikler, kişinin yaşadığı duruma olan farklı bakış açılarının da sürmesine ortam hazırlamaktadır. Yani dışarıdaki dünyanın her zaman gördüğümüz gibi olmadığını, tek ve dar bir açıdan bakarak o yorumları yapabildiğimizi de anlayabildiğimiz bir süreci içermektedir. A-B-C modeli ile yerleştirilen verilen, formülasyon ile desteklenmektedir. Danışan seansa birden çok konu getirebilir ve hepsine aynı anda çalışmak isteyebilir. Ancak bu ekolde, danışan tarafından içlerinden en rahatsız edici olan seçilir ve onun üzerine çalışma sağlanır. İlgili durumla ilgili semptomlar son bulup, kişi kendini iyi hissettiğini aktardığında diğer durumlar üzerine çalışma sağlanabilir.

Bilişsel Davranışçı Terapi Nedir?

Bilişsel davranışçı terapi, kişinin seansa taşıdığı olumsuz durumlar için yapılan çalışmadır. Etkinliği yapılan deneylerde kanıtlanan, günümüzde en çok tanınan ve en çok kullanılan yöntemler arasındadır. Bu ekolde psikolog, danışana sorduğu sorular ile, danışanın farklı bir bakış açısı kazanmasını sağlamaktadır. Bilimsel verilerle desteklenen durumlar ile, olumsuz otomatik düşüncelerin değişimini amaçlayan yapısı mevcuttur. Kişinin çocukluk deneyimlerinden elde ettiği öğretilerin baktığı gibi olmadığını da gördüğü bir süreçtir. 

Bilişsel Davranışçı Terapide Bilişsel Teori

Bilişsel teorinin savunduğu düşünce, kişinin çocukluk deneyimleri aracılığıyla elde ettiği bazı temel düşüncelerin ve inanç sistemlerinin oluştuğu yönündedir. Bu inançlara ve düşüncelere “şema” adının verildiğine ayrıca dikkat çekmek gerekir. Yaşamın ilerleyen dönemlerinde farklı olumsuz anılarla ya da travmalarla desteklenen bu inançlar güçlenir. Kişinin kendi inançları yaşadığı dünyaya olan algısını da biçimlendirmektedir ve bu algı her zaman olumlu tarafta değildir. 

Bilişsel teoriye göre kişinin yanlış algıları, kendi ruh dünyasında çeşitli sorunların oluşmasına ortam hazırlamaktadır. Hep aynı yerden dünyaya bakıyor olmak, kişinin çeşitli sorunlar ile karşılaşmasına da ortam hazırlayan bir tarafta bulunmaktadır. Dolayısıyla bilişsel davranışçı terapi öncelikle bu hatalı bilişleri hedef almaktadır. Kendi teknikleri ve yapılandırılmış seans tarzı ile öncelikle bilişlerin değişmesi için çalışma sağlanılan bir ekol olduğunu belirtmekte fayda vardır.

Bilişsel Davranışçı Terapide Davranış Teorisi

Davranış teorisinin savunduğu düşünce, kişinin direkt olarak uyumsuz davranışlarına odaklanmak üzeredir. Özellikle kaygının yönetilememesi durumunda kişilerin geliştirdikleri kaçma mekanizmaları, kişilerin uyumsuz davranışlar oluşturmasına ortam hazırlamaktadır. Kişinin yaşadığı kaygıyla yüzleşmesine ortam hazırlamaktadır. Verilen ödevlerin danışan tarafından birebir uygulanması halinde, çok etkili sonuçların ortaya çıktığına dair araştırmalar mevcuttur. 

Davranış teorisi çoğu kişi tarafından direkt maruz bırakma olarak yorumlanmaktadır. Oysa maruz bırakma bir tekniktir. Kişinin durumuna göre, yaşadığı durumun şiddetine göre sistematik duyarsızlaştırma tekniğinden de faydalanılabilir. Kişinin yaşadığı korku ile yavaş yavaş yüzleşmesi amaçlanmaktadır. İlk gün yüzleşme bir dakika sürebilirken, ikinci gün üç dakika, üçüncü gün 5 dakika şeklinde ilerletilmektedir. Kişi buna hazırlanmaktadır ve yaşayacağı en az zorluk ile teknikler sağlanmaktadır. 

Bilişsel Davranışçı Terapi Neyi Hedefler?

Bilişsel davranışçı terapinin ana hedefi, kişinin kendi öz kaynaklarını kullanarak sıkıntı yaratan durumlarla baş etmesine ortam hazırlamaktır. Psikolog ve danışanın birlikte çalışarak belirlediği bazı hedefler oluşur. Değişim sağlayabilmek adına, seans sırasında danışanın öğrendiklerini, seans sonrasında uygulaması gerekmektedir. Danışana ev ödevleri verilir ve bu ödevleri bir dahaki seansa gelmeden önce yapması beklenir. Bu durum danışanda belirli bir sorumluluk bilinci oluşturur, seansın net sınırlarını belirleyen bir durum oluşur ve yeni deneyimler ile zihinde yeni yolakların oluşmasına ortam hazırlayarak, kişinin aslında gördüğünden daha farklı bir yaşamanın da olabileceğini görmesi hedeflenir. 

Bilişsel Davranışçı Terapi İyi Hissettirir Mi?

Bilişsel davranışçı terapi ile sağlanan psikolojik destek, zaman zaman kişiye çok iyi hissettirebilirken, zaman zaman farklı bir şeyler yaşamanın verdiği şaşkınlık ve bilinmezlik hissi ile rahatsız hissettirebilir. Psikolojik destek en iyi şu metaforla açıklanır;  onlarca metre derine düşmüş bir kişi düşünelim. Bu kişi yukarıya çıkmak için sürekli bir şeyler deniyor. Tırmanıyor, tırmanırken yoruluyor, bazen yorgunluktan elleri titrediğinden, bazen sonunu görememekten korktuğundan, bazen dinlenmek için uyuduğundan, bazen çok zorlandığından, bazen yetersizlik hissi onu yalnız bırakmadığından ya da kendine has diğer nedenlerden biraz geriye düşüyor. Ancak grafiğin oku hep yukarıya doğru ilerliyor ve danışan başladığı yerde kalmıyor. Her geçen hafta biraz daha yukarıya çıkmış olarak sürecini devam ettiriyor. 

 

Verilen örnekten de anlaşılacağı gibi, hangi ekolle çalışılıyor olunursa olunsun, psikolojik destek her zaman iyi hissettirecektir şeklinde bir dönüt vermek doğru olmayacaktır. Kişi bazen kendini iyi hissetmeyecek, bazen yorulacak, bazen sinirlenecek, bazen üzülecek, bazen de yetersiz hissedecektir. Ancak başladığı yerin hep bir tık daha üzerinde olacak, kendini biraz daha iyi hissetme fırsatı elde edecektir. Seanslara bağlılık sürdürdüğü, psikoloğu ile işbirliği içerisinde olduğu sürece, süreç tamamlandığında kendi için olumlu sayılabilecek bir yere gelme ihtimali de olacaktır. 

Bilişsel Davranışçı Terapi Online Olur Mu?

Pandeminin de etkisiyle her şeyin onlin platformlara sağlandığı günümüzde, bilişsel davranışçı terapi ekolünün online ortamlarda uygulanabildiği bilinmektedir. Online olarak da etkili sonuçların alınabilir olduğu yapılan araştırmalarda kanıtlanmıştır. Ancak yine de uygun olmadığı bazı durumların varlığından söz etmekte de fayda olacaktır. Bazı rahatsızlıklar online psikolojik destek için uygun değildir. Ayrıca bazı yaş gruplarında da yüz yüze danışmanlık hizmeti almanın daha uygun olduğunu ifade etmek önemlidir. 

Kişilerin etkili sonuçlar alınan bir ekol olan bilişsel davranışçı terapiyi online olarak alabileceklerini bilmelerinde fayda vardır. Ancak danışma sağlayacakları psikoloğa, ön görüşmede durumlarını aktarıp uygun olup olmadıklarını da soruyor olmaları gerekmektedir. Eğer bir uygunluk durumu söz konusu değilse, ön görüşme gerçekleştiren online psikolog bunu belirtecektir.

Sıkça Sorulan Sorular

1. Bilişsel Davranışçı Terapi Ne Kadar Sürer?

Bilişsel davranışçı terapi ile sürdürülen çalışmada yer alan durum, semptomlar, kişinin gelme sıklığı, desteğe gösterdiği direnç, bağlılık, işbirliği gibi konular süreyi belirlemektedir. Ancak genellikle bu ekolün seanslarının süresi 8-24 seans şeklindedir.

2. Bilişsel Davranışçı Terapi Randevularında Neler Yapılır?

Bilişsel davranışçı terapi randevularında kişi ile yaşadığı durum hakkında konuşulur. Anamnez formu doldurulana kadar ilk seansta bazı sorular sorulur. Kişi ile ilgili öykü alma süreci 1-3 seans arasında değişiklik gösterilebilir. Ana durum belirlenip, seans hedefleri oluşturulduktan sonra BDT tekniklerine başvurulur. Durumdan duruma değişmekle birlikte, ortalama 6 aylık bir süreci kapsar.

3. Bilişsel Davranışçı Terapi İle Hangi Durumlar Çalışılır?

Bilişsel davranışçı terapi ile çalışılabilen durumlar;

Depresyon

Depresyonun semptomlarını hafifletmede en hızlı ilerleyen, özellikle EMDR ile birleştirildiği takdirde etkili sonuçlar sağlayabilen ekoller arasındadır. Psikologların depresyon ile çalışırken en sık tercih ettikleri yöntem olduğuna değinmekte fayda vardır. Kişinin depresyon yaşıyor olmasının altındaki ana neden bulunduktan sonra, o durum üzerine çalışma sağlanır. Depresyon için özel yapılandırılmış seansların, testlerin, formların varlığından söz etmekte fayda vardır.

Panik Atak/Panik Bozukluk

Panik atak kişinin panik halini kontrol altında tutamadığı durumlardır. Bazen uykuda, bazen dışarıda, bazen otururken, bazen yürürken kişi bu hisle karşı karşıya kalabilir. Kişinin yaşam verimliliğini düşüren, yaşam konforunu azaltan bu durum BDT ile baş edilebilir bir hal alabilir. Dolayısıyla kişilerin bir psikolog ile görüşme sağlamalarında fayda olacaktır.

Sosyal Anksiyete Bozukluğu

EMDR ile birleştirildiğinde en etkili sonuçların alındığı durumlardan bir tanesi olabilmektedir. Kişinin dışarıda yemek yemesini engelleyen, topluluk içerisine çıkarken heyecanlanmasına sebebiyet veren, sosyal ortamlarda bir köşeye çekilmesine neden olan bu durumun ortaya çıkardığı semptomlarda ciddi bir azalma durumu oluşabileceğini bilmekte fayda vardır.

Anksiyete Bozuklukları

Yaşanan diğer anksiyete bozukluklarında da işe yaradığı bilinen ekollerden bir tanesidir. Bilişsel davranışçı terapi ile kişi yaşadığı kaygıyı nasıl kontrol edeceğini, kaygıyla nasıl baş edeceğini öğrenebilir.

Obsesif Kompulsif Bozukluk

BDT, obsesif kompulsif bozuklukta en çok tercih edilen ve en etkili sonuçlar veren ekollerden bir tanesidir. Kişinin yaşadığı kaygıyla başa çıkmasını, yüzleşmesini sağlamaktadır. Hangi obsesyonlar kaynaklı ilgili kompulsiyon oluşmuş buna bakılmaktadır. Daha sonra maruz bırakma, sistematik duyarsızlaştırma gibi yöntemler ile kişinin yaşadığı kaygı azalarak ilgili kompulsiyonun azalmasına yardımcı olabilir.

Özgül Fobiler

EMDR ile birlikte çalışıldığında, gerçekten etkili sonuçların oluşmasına ortam hazırlayan bir ekoldür. Özellikle fobilerde yapılandırılmış yöntemler ile çalışmanın daha uygun olduğu yapılan araştırmalarda mevcuttur. Fobilerle, sistematik duyarsızlaştırma, maruz bırakma gibi yöntemlerle çalışılmaktadır.

Özgüven Eksikliği

Yeme Bozuklukları

Sağlık Anksiyetesi

Öfke Kontrolü

Yas Danışmanlığı
İnternet/Teknoloji Bağımlılığı

Ve daha pek çok durumda etkili sonuçlar elde edilebildiği bilinmektedir. 

4. Kendi Kendine Bilişsel Davranışçı Terapi Uygulanır Mı?

Kişilere psikolojik destek için sağlanan seanslar boyunca aldıkları psikoeğitim ile, durumlarına karşı baş etme teknikleri öğretilir. Kişi kendi normal yaşantısını devam ettirirken, yine benzer durumlarla karşılaşması halinde baş edebilmeyi öğrenebilecektir.

5. Bilişsel Davranışçı Terapi Aldıktan Sonra Tekrar Seansa İhtiyaç Duyulur Mu?

Süreç tamamlandıktan sonra kişinin durumunu kontrol etmek üzere 1-3-6. aylara birer kontrol seansı konulabilir. Kişi seanslar sonrasında ilgili baş etme yöntemlerini de öğrenmektedir. Verilen psikoeğitim kişiye kendi başına da halledebileceği bilincini aşılayabilir. Ancak ilk durum ile birkaç ay/yıl sonra oluşabilecek diğer bir durum arasında bir benzerlik yoksa, kişi yine baş edemeyecekmiş gibi bir durum yaşıyorsa, tekrar böyle bir sürece ihtiyaç duyabilir.

Bilişsel Davranışçı Terapi Fiyatları Kaç TL Olarak Belirlenmiştir?

Bilişsel davranışçı terapi fiyatları danışmanlık hizmetini sağlayacak psikolog, yaşanan durum, danışanın maddi sorumlulukları ve maddi yeterliliği baz alınarak belirlenmektedir. Ayrıca asgari ücretin artışıyla birlikte her yıl belirli bir zam yapılmaktadır. Dolayısıyla net bir tutardan söz etmek mümkün değildir. Ancak kişiler için erişebilir olmasını sağlamak, herkesin alabileceği bir fiyatlandırma sunabilmek adına en uygun fiyat seçenekleri sunulduğunu söylemek mümkündür. Güncel fiyatlar hakkında bilgi almak için telefon numaramızdan ya da whatsapp adresimizden bizlerle iletişime geçebilirsiniz.

manisa-psikolog

Simge KURNAZ

Psikolog & Aile Danışmanı