Dr. Francine Shapiro tarafından 1987 yılında geliştirilen daha çok yeni ekollerden biri olan EMDR terapisi, göz hareketleri ile duyarsızlaştırma ve yeniden işlemleme yaklaşımıdır. Bu ekolde danışanın doğrudan ya da dolaylı olarak maruz kaldığı travmalar üzerine çalışılır. Kişi 60-90 dakikalık bir süre içerisinde, yaşadığı duruma neden olan bir semptomun duyarsızlaşması için işlemleme sağlayabilir. Travmaların olumsuz etkilerinin yerine olumlu duygu ve düşünce işlemlemeleri gelmesi bu yöntem ile sağlanabilir.
EMDR terapisi, kişinin yaşadığı çeşitli durumlar üzerine çalışabilen bir yaklaşımdır. Kişinin ölüme yakın hissettiği durumlara doğrudan ya da dolaylı olarak (başkalarının anlatması, görmesi, sosyal medyadan haberdar alması ile) maruz kalması halinde travmatik durumlar oluşur. Bu travmatik durumların kişide geçmiş yaşantılarından da öğrendiği bazı duygu ve düşünceler mevcuttur. Bu duygu ve düşünceler her zaman olumlu olmadığı gibi, kişinin yaşantısının olumsuz etkilenmesine, hayat verimliliğinin ve yaşam konforunun düşmesine neden olabilir. Örneğin travmatik durumun oluşturduğu duygu kaygı ise, kişi her şeyden kaygılanıyor olabilir. Travmatik durum öfkeyi çağrıştırıyorsa öfke duygusunu hayatına almış olabilir.
EMDR Terapisi Nedir ve Ne İşe Yaramaktadır?
EMDR terapisi kişinin yaşadığı durumla bağlantılı anılarının bir listesi alınarak başlamaktadır. Travmatik duruma dair kişinin hatırladığı ilk anı, ara anılar, hatırladığı en güçlü ve en rahatsız edici olan anıların bir listesi alınır. Çıkan listede danışan ile psikolog bir sıralama belirleyip, tek tek anılar üzerine çalışılır. Genellikle ilk olarak ilk anı, ikinci olarak en rahatsız edici olan anı çalışılmaktadır. Zaman zaman aradaki her anının çalışılmasına dahi gerek kalmadan, kişi yaşadığı semptomların değiştiğini ifade etmektedir.
EMDR terapisi uygulayan danışman, uygulamaya geçmeden önce 1-3 seans kadar anemnez alabilir. Kişinin bu yönteme uygun olup olmadığının belirlenmesi, kaçırılan herhangi bir noktanın olmaması, seansların ilerlemesi noktasında beklenmedik herhangi bir durumun oluşmaması için bu gereklidir. EMDR kendi içerisinde bölümlere ayrılan bir yöntemdir. Temel EMDR fobiler ve tekli travmalar üzerine çalışma alanı sağlayabilirken, ileri düzey EMDR daha karmaşık travmalar ile çalışmaya da fırsat tanımaktadır. Çocuk ve ergen EMDR, çocuk ve ergenlerin travmalarında EMDR çalışmasına fırsat verirken, flash teknik daha çok yeni gelişmiştir ve kişinin yaşadığı travmatik durumu 15-20 dakikada işlemlemesine fırsat tanımaktadır.
EMDR Terapisi Ne İşe Yarar?
EMDR terapisi, kişinin yaşadığı olumsuz durumların bugüne olan etkilerinin azalmasına fırsat tanıyan tekniklerden bir tanesidir. Güvenli alan egzersizleri, kaynak yükleme, nefes egzersizleri ile başlatılan bir hazırlık aşaması mevcuttur. Daha bu aşamada beden gevşemiş, zihin rahatlamış olabilmektedir. Kişi bu duygulanım içerisindeyken yaşadığı travmatik olaya olması gerektiği gibi bakabilmektedir. Olumsuz duygulanımlarda, bedensel semptomların yoğun olduğu zamanlarda yaşanan travmatik durumlar kişilerin olumsuz otomatik düşünceler geliştirmesine de neden olabilmektedir.
EMDR terapisi kişinin yaşadığı olumsuz otomatik düşüncelerin, kendilerini daha güçkü ve rahat hissedebilecekleri hale değişimine fırsat tanıyabilen bir ekoldür. Kişi kendini daha rahat ve güvende hissetmektedir. Çeşitli psikolojik rahatsızlıklar için uygun olduğu bilinen bir ekoldür.
EMDR Terapisi İçin Uygun Olan Durumlar Hangileridir?
EMDR terapisi için uygun olan çok sayıda durumun varlığından söz edilebilir. Bu ekolün güvenli alan egzersizleri hemen her danışana öğretilip, kendi yapması için ödev olarak da verilebilir. EMDR uygulamaya geçmeden sağlanan bu hazırlık aşaması, duyguların olumsuz etkilerinin biraz olsun hafiflemesine de yardımcı olabilmektedir.
EMDR terapisi uygulanabilecek durumlar;
-
Panik Atak/Panik Bozukluk ve EMDR Terapisi
Panik atak kişinin normal yaşantısına dahil olan bir panikleme hissidir. Kişi uykusundan uyanıp bu duyguyu yaşıyor olabilir. Yürürken, dışarı çıktığında, otururken, yalnız akldığında ve daha pek çok durumda böyle bir hissiyat yaşayabilir. Panik hissi bazı bedensel durumlar ile karşımıza çıkabilir ve bu durum kişinin ölüm korkusu, kontrolü kaybetme korkusu, kalp krizi geçirme korkusu gibi hislere katılarak daha da paniklemesine sebebiyet verebilir. EMDR terapisi panik bozuklukta en sık tercih edilen yöntemlerden bir tanesidir. Özellikle BDT ya da dinamik yönelimli terapiler ile birleştirilerek çalışma sağlandığında, etkili sonuçlar verebilir.
-
Depresyon ve EMDR Terapisi
Depresyon kişinin duygu durumunu ciddi anlamda olumsuz etkileyebilen, kişinin yaşama dair umutsuzluk hisleri ile karşılaşabilmesine ortam hazırlayan durumlar arasındadır. Kişi yataktan çıkmak istemeyebilir ve günlük yaşantısına dahil olan her olay ona zor gelebilir. Depresyonu oluşturan durumlarla ilgili EMDR terapisine başvurulabilir, özellikle bir kayıp bu duruma neden olmuşsa, EMDR terapisi etkili sonuçların oluşturabilmektedir.
-
Anksiyete Bozuklukları ve EMDR Terapisi
Anksiyete bozukluklarının temelinde kişinin yaşadığı kaygı ile başa çıkamıyor oluşu yatmaktadır. Çoğu zaman bir travma, özellikle küçük yaşlarda alınmış ilk travma, kişinin yakınlarının kaygısına ortak olmasına sebebiyet verebilir. Küçük ve güçsüz bir çocuk olarak yaşayabileceği en muhtemel his olan kaygıyı deneyimleyen çocuk, ilerleyen yaşantısında destekleyici durumlar ile karşılaşabilmektedir. Bu durum kaygı bozukluklarının oluşmasına ortam hazırlayabilir. EMDR terapisi BDT ya da dinamik yönelimli terapiler ile birleştirilerek uygulandığında, kişinin kaygı düzeyinin hafiflediği ve kaygıyla baş etmeyi öğrendiği görülebilir.
-
Sosyal Fobi ve EMDR
EMDR terapisinin en yaygın uygulandığı durumlardan bir tanesi de sosyal fobidir. Sosyal fobi, genellikle kişinin topluluk önünde maruz kaldığı olumsuz bir durum dolayısıyla ortaya çıkabilmektedir. Bu duruma karşı duyarsızlaşmak, kişinin yaşadığı olumsuz duygular ile baş etmeyi öğrenerek, yaşadığı durumu tekrar yaşamıyor olmasını sağlayabilir.
-
Fobiler ve EMDR
Kişilerin kendilerine özgü, korku olarak tanımladıkları bazı özgül durumlar mevcuttur. Örneğin kişi karanlık fobisi ya da denize girme korkusu yaşıyor olabilir. Bu tür spesifik durumlarda en sık tercih edilen ekollerden birisi de EMDR’dir. Kişinin geçmişte bu duruma neden olabileceğini düşündüğü travmalar mevcutsa EMDR etkili sonuçlar ortaya koyabilir. Ancak BDT teknikleri, aktarım odaklı terapi yöntemleri de etkili sonuçlar ortaya çıkarabilir.
-
Sağlık Anksiyetesi
-
Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB)
-
Ölüm Korkusu
-
Yas Danışmanlığı
-
Cinsel İşlev Bozuklukları
-
Kronik Ağrılar
-
Migren Ağrıları
-
Özgüven Eksikliği
-
Kayıp, ayrılık
gibi durumlarda EMDR terapisi tekniklerine başvurmak mümkündür. EMDR tekniği çoğu zaman tek başına uygulanan bir teknik değildir. Çoğu durumda başka teknikler ile birleştirilerek uygulanabildiği bilinmektedir.
EMDR Terapisi Kaç Seans Sürer?
EMDR seansının süresi, kişinin yaşadığı duruma göre değişkenlik göstermektedir. Yaşanan durumla ilgili anılara çalışmak, kişiye bu anıları yeniden işlemletmek gerekmektedir. Her seansta bir anının çalışıldığı durumlar olabilir. Ancak bazen bir seansta bir anı tamamen bitmeyebilir ve diğer seansa da sarkabilir. Bazen listeye eklense dahi bazı travmaları çalışmaya ihtiyacın kalmadığı durumlar da olabilir. Kişi bir durumla ilgili olumsuz durum sonlandıktan sonra, başka bir durum için çalışma sağlamak da isteyebilir.
EMDR’nin ilk üç seansı anemnez alarak geçebilir. Danışanın durumu, seanslara uyumu, yaşı, yaşadıkları ve daha pek çok durum seansların süresini belirlemektedir. Genellikle 8-20 seans arasında devam etse de, bazı danışanlar için seans sayısı arttırılabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
1. EMDR Terapisi Kimlere Uygulanmaz?
EMDR’nin kim için daha uygun olduğuna, ilk görüşmelerde psikolog karar vermektedir. Danışanın EMDR yerine başka bir yöntemden daha çok verim alacağını düşünüyorsa, bu uygulama sağlanır. Ancak ara ara başka yöntemler ile EMDR birleştirilerek uygulanabilir.
2. EMDR Terapisinin Zararları Mevcut Mudur?
EMDR’nin yetkin biri tarafından uygulanıyor olması önem arz etmektedir. Zararlarından ziyade bazı yan etkiler oluşturabilir. İyi bir anemnezin alınmaması halinde, kişinin karşılaşacağı bir durumla alakalı yoğun bir duygulanım içerisine girme durumu söz konusu olabilir. Özellikle karmaşık travmaları olan bireylere ileri EMDR ya da flash teknik eğitimleri almamış olan kişilerin EMDR uygulamaması daha doğru olabilir.
3. Online EMDR Terapisi Mümkün Olur Mu?
Online EMDR terapisi yapmak mümkündür, etkili sonuçlar alınabilir. Bununla ilgili yapılan araştırmalar mevcuttur.
4. EMDR Terapisi Haftada Kaç Seans Uygulanır?
EMDR seansları genellikle haftada bir uygulanmaktadır. Ancak duruma göre haftada iki kere seans da oluşturulabilmektedir. EMDR seanslarının arası genellikle çok uzun tutulmak istenmediğinden iki haftada bire düşürülmez. Ancak maddi uygunluğun olmaması halinde, iki haftada bir kere de seans planlaması sağlanabilir.
5. EMDR Terapisi Ne Zaman Etkisini Göstermeye Başlar?
EMDR diğer yöntemlere kıyasla çok daha hızlı işlemle sağlayan, çok hızlı bir ilerleme kat eden yöntemler arasında yer almaktadır. Dolayısıyla kişi ilk seanstan sonra bile iyi bir rahatlama elde etmiş olabilmektedir. Genellikle yaşadığı semptomların birkaç seans sonrasında azaldığı çok fazla durum söz konusudur. Yapılan araştırmalarda en hızlı yanıt veren ekollerden biri olduğuna yönelik bulgular mevcuttur.
6. EMDR Terapisi Sonrası Tekrar Seansa İhtiyaç Duyar Mıyım?
EMDR terapisi sonrası kişinin tekrar seansa ihtiyaç duyabileceği durumlar oluşabilir. Kişi yaşadığı olayla ilgili durumu çözüme kavuşturmuş olsa da, başka bir olayla yine psikoloğa müracaat etme ihtimali vardır. Ayrıca seanslar sonlandırıldıktan sonra, kişiye aralıklarla kontrol seansları oluşturulmaktadır.
7. EMDR Terapisinde Yer Alan Güvenli Alan Egzersizleri Nedir?
Güvenli alan egzersizleri, kişinin kendini güvende hissettiği bir alanda hissettiği beş duyu organı ile sağlanmaktadır. Kişi kendini rahat, huzurlu ve güvenli hissettiği bir alanı imgeler. Daha sonra buradaki duyumlarını fark etmesi sağlanır. Kişi istediği kişileri, eşyaları, oyuncakları oraya götürebilir.
8. EMDR Terapisinde Kaynak Yükleme Nasıl Gerçekleşir?
Kişiyi bahsettiği anıya karşı güçlü, anlaşılır, başarılı ve olumlu diğer duygularda hissettirecek kişilerin, eşyaların, duyguların ve bazen anıların kişiye beş duyu organıyla deneyimletilmesidir.
9. Kişi Kendi Kendine EMDR Uygulayabilir Mi?
EMDR terapisi almış kişilere, diğer durumlarla nasıl baş edeceğini göstermek üzere psikoeğitim verilebilir. Kişiye oto-EMDR öğretilebilir ve kişi kendi kendine EMDR uygulayabilir. Ancak kendisini nereye götüreceği bilinmeyen karmaşık anıların olması halinde, tavsiye edilen bir durum değildir.
10. Bir EMDR Seansı Ne Kadar Sürer?
Bir EMDR seansı genellikle 60 dakika sürmektedir. Ancak 90 dakikaya kadar uzatıldığı durumlar olabilir. 90 dakikanın sonunda kişi hala anıyı yeniden işlemlememişse, bu durumda anı kapalı bir kutuya konulup gelecek hafta tekrar çalışılır. Geçen süre içerisinde zihin anıyı işlemlediğinden, bir dahaki seansta devam etmeye neden olabilecek durumlar bazen oluşmayabilir. Bazen de bir önceki hafta işlemlenen bir anı için tekrar bir çalışma gösterilmesi gereken durumlar oluşabilir.
EMDR Terapisi Seans Ücretleri Ne Kadar Olarak Belirlenmiştir?
EMDR terapisi seans ücretleri kişinin maddi sorumlulukları, olanakları, durumu, yaşı, yaşam standartları ve psikoloğun motivasyonu ve aldığı eğitimler, baz alınarak belirlenmektedir. Bazen EMDR seans fiyatları, diğer yöntemlerden biraz daha farklı tutulabilir. Ancak kurumumuzda böyle bir durum söz konusu değildir. Psikolog seans ücretleri erişebilir standartlarda tutulmaktadır. Kişilerin iyi bir ruh sağlığına kavuşabilmesinin önündeki engelin maddi olanaksızlıklar olmaması adına çalışmaların sürdürüldüğünün altını çizmekte fayda vardır.
Psikolog & Aile Danışmanı
